Kurierek BB nr 1

Na wstępie garść faktów: w nocy z 23/24 sierpnia 1939 r. na Kremlu został podpisany pakt o nieagresji między Niemcami a ZSRR.Oficjalna część paktu, który miał służyć „wzmocnieniu sprawy pokoju między Niemcami a ZSRR”¹ jest dosyć dobrze znana, nie będę więc jej tutaj przytaczał. Bardziej interesujący jest tajny protokół, dołączony do tego paktu. Przytoczę tu dwa pierwsze punkty tego protokołu:

1.W wypadku przemian terytorialnych i politycznych na obszarach, należących do krajów bałtyckich (Finlandia, Łotwa, Litwa) północna granica Litwy będzie stanowiła granicę stref wpływów Niemiec i ZSRR. W związku z tym interesy Litwy na obszarze Wilna są uznawane przez obie strony.

2. W razie terytorialnych i politycznych przemian na obszarze należącym do państwa polskiego – strefy interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone w przybliżeniu wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Zagadnienie, czy interesy obu stron czynią pożądane utrzymanie niepodległego państwa polskiego i jakie mają być granice tego państwa, może być ostatecznie rozstrzygnięte dopiero w toku dalszych wydarzeń politycznych W każdym razie oba rządy rozwiążą tą sprawę w drodze przyjaznego porozumienia.²

Tyle z tajnego protokołu. O ile więc sam pakt o nieagresji był zapaleniem zielonego światła Hitlerowi do uderzenia na Polskę, to tajny protokół był nie tylko czwartym rozbiorem Polski, ale formalnym podziałem Europy wschodniej między Niemcy a ZSRR. Nasuwa się w tym miejscu pytanie. Czy Hitler by uderzył na Polskę bez zapewnienia neutralności Rosji? Bregman w swojej pracy pt. „Najlepszy sojusznik Hitlera” , udowadnia ponad wszelką wątpliwość, że nie.

Mało tego, udowadnia także, że jeżeli na pakcie zależało Niemcom to inicjatywa podpisania takiego protokołu wyszła od Rosjan. Proszę zwrócić uwagę, że rosyjska cześć łupu była większa od niemieckiej (więcej niż połowa Polski, Litwa, Łotwa, Finlandia i część Rumunii – Besarabia) Jak widzimy więc Hitler był gotów zapłacić każdą cenę za neutralność Stalina. Należy przypomnieć także, że podczas tajnych rokowań Niemców z Rosjanami toczyły się oficjalne rokowania Rosjan z Francją i Wielką Brytanią na temat konwencji wojskowej. Nie mogły dać jednak rezultatu: jak pisze Przewodniczący delegacji angielskiej Strang „Niemcy miały więcej do zaoferowania. Rząd Sowiecki mógł sądzić, że jeżeli zawrze układ z mocarstwami zachodnimi wojny da się być może uniknąć, ale istniejący system terytorialny pozostanie niezmieniony. Jeśliby zawarł układ z Niemcami to wojna byłaby właściwie rzeczą pewną, ale Sowiety mogłyby pozostać neutralne i mogłyby zarobić na rozbiorze Polski i wchłonięciu niektórych państw bałtyckich, ofiarowanych przez Niemców”³ Hitler dawał Stalinowi za darmo pół Polski, Anglia i Francja nie mogły dać nic. Poza tym w wypadku konfliktu Niemiec a Europą Zachodnią Stalin mógł liczyć na ich obustronne wyniszczenie, a co za tym idzie wzrost znaczenia Rosji. Propozycje anglo-francuskie musiały więc upaść.

Jak doszło do interwencji zbrojnej Rosji na Polskę?

 

       Do 3 września w żadnych układach niemiecko-rosyjskich nie było o tym mowy. Jednak po wypowiedzeniu Niemcom wojny przez Anglię i Francję, co było dla Hitlera wielkim zaskoczeniem, 3 września Ambasador Niemiec w Moskwie otrzymuje ściśle tajną depeszę z Berlina, w której dostaje polecenie przedyskutowania z Mołotowem następującego problemu:

     Jesteśmy pewni, że decydująco pobijemy armię polską w ciągu niewielu tygodni. Zachowalibyśmy wówczas pod okupacją wojskową terytoria ustalone w Moskwą jako stanowiące niemiecką strefę interesów. Jednakże musielibyśmy, naturalnie ze względów wojskowych, kontynuować działania przeciwko polskim siłom wojskowym, znajdującym się w tym czasie na terenach polskich, należących do rosyjskiej strefy interesów. Proszę, by przedyskutował pan to z Mołotowem i ustalił, czy Związek Sowiecki nie uważa za potrzebne, aby wojska rosyjskie ruszyły w odpowiednim czasie przeciw siłom Polski w rosyjskiej strefie interesów i ze swej strony zajęły to terytorium. Według naszej oceny byłoby to nie tylko ulgą dla nas, ale zgodnie z duchem układów moskiewskich należałoby również w interesie rosyjskim…⁴

     Jak więc widzimy bezpośrednią przyczyną agresji rosyjskiej na Polskę było wypowiedzenie Niemcom wojny przez Anglię i Francję. Hitler nie mógł przecież wiedzieć, że za wypowiedzeniem wojny nie pójdą żadne pociągnięcia militarne. Dlatego zaczął usilnie nalegać na interwencję rosyjską, aby maksymalnie skrócie czas kampanii w Polsce, uwalniając się w ten sposób od ryzyka wojny na dwa fronty. Rosjanie początkowo jednak się nie spieszyli. Zmusił ich dopiero do tego delikatny szantaż Ribbentropa, który w jednej z kolejnych depesz nadmienił o utworzeniu bliżej nie określonych państw na wschodnich terenach Polski.