Kurierek nr 80

W związku ze skażeniem radioaktywnym terenu Polski po katastrofie elektrowni atomowej Czarnobyl oraz niedostateczną informacją o stanie zagrożenia ludności i koniecznych sposobach ochrony zdrowia podajemy ocenę sytuacji w rejonie Krakowa, opracowaną przez pracowników naukowych – specjalistów w dziedzinie fizyki jądrowej:

1. Chmura radioaktywna dotarła do Krakowa w nocy z poniedziałku (28 IV) na wtorek (29 IV). Maksymalne skażenie powietrza, trzykrotnie przewyższające wartość średnią, zanotowano w nocy z wtorku na środę. Wynosiło ono 30 bq (bekereli) na 1 m³ powietrza, co oznaczało przekroczenie tła naturalnego ok. 600 razy. Ta maksymalna wartość nieznacznie przekroczyła normę 20 bq, dopuszczalną w laboratoriach izotopowych.

2. Gwałtowny spadek skażenia powietrza nastąpił w środę (30 IV) po południu, po opadach deszczu. Deszcze te spowodowały natomiast bardzo poważną koncentrację skażenia w trawie i powierzchniowych warstwach gleby. Osiągnęło ono w środę wartość 60 000 bq/m². W tym czasie nie stwierdzono poważniejszego skażenia wody w sieci wodociągowej, jakkolwiek pojawiły się pierwsze oznaki skażenia wód w rzekach, zwłaszcza mniejszych.

3. Skażenie gleby pociąga za sobą groźbę skażenia żywności. Pomiary wykazały następujące wartości skażenia: w 1 litrze mleka do 100 bq, w 1 kg sera owczego aż 2500 bq, w jednej główce sałaty oraz w szpinaku do 100 bq, w bukiecie kwiatów do 100 bq.

4. Pomiar składu chmury radioaktywnej, przeprowadzony we wtorek w okresie, gdy radioaktywność osiągnęła wartość 16 bq/m³ wykazał następujące parametry izotopów:

Prawdopodobna także jest obecność strontu 190 o półokresie rozpadu 28,5 lat, groźnego z uwagi na to, że odkłada się w kościach. Skażenie radioaktywne jodem i tolluerem zniknie praktycznie w ciągu miesiąca. Na dziesiątki lat pozostanie skażenie cezem i strontem.
5. W związku z silnym skażeniem gleby zaleca się przez najbliższy miesiąc: chronienie mieszkań przed zanieczyszczeniem, pochodzącym z powierzchni gruntu, całkowite powstrzymanie dzieci przed zabawami na otwartej przestrzeni: podwórka, boiska, trawniki, piaskownice itp., szczególnie ścisłe przestrzeganie zasad higieny osobistej i higieny żywienia. W świetle tej oceny podjęte przez władze środki ochrony uznać należy za niewystarczające. Dotyczy to zwłaszcza braku jednoznacznych zaleceń, nakazujących pozostawania dzieci i młodzieży w domach w dniach największego skażenia tj. między 29 kwietnia a 2 maja 1986 r. Raz jeszcze ważniejsze od ludzkiego zdrowia okazały się cele polityczne – dzieci i młodzież musiały zapewnić frekwencję na oficjalnych obchodach pierwszomajowych.

Ze względu na niewątpliwe długotrwałe zagrożenie zdrowia mieszkańców naszego regionu, wynikające ze skażenia powietrza, gleby i wody będziemy przekazywać informacje o sytuacji ekologicznej oraz ewentualne zalecenia ochronne. Zwracamy się do wszystkich kompetentnych środowisk (lekarzy, fizyków, ekologów i innych specjalistów) o udostępnienie materiałów, ocen i analiz.

Prezydium Regionalnego Komitetu Solidarności Małopolska