Wniosek
W oparciu o art. 1 i art. 19 ust. 3 Ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98) oraz art. 24 ust. 1 i 2 Uchwały Sejmu PRL z 31 lipca 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 39 poz. 184) zwracamy się o wystąpienie z wnioskiem do trybunału Konstytucyjnego o wszczęcie postępowania w trybie art. 24 ust. 1 Ustawy w celu stwierdzenia niezgodności art. 53 ust. 4, zdanie drugie ustawy z 8 X 1982 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 32/82 poz. 216 z późniejszymi zmianami) z art. 84 ust. 1 i 2 Konstytucji PRL (Dz. U. Nr 7/76 poz. 36) oraz art. 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (ratyfikowanego przez Polskę 3 III 1977 r. – dz. U. nr 38/77 poz. 167) i art. 2 Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczącej wolności związkowej i ochrony praw związkowych (ratyfikowanej przez Polskę 14 XII 1956. – Dz. U. nr 29/58 poz. 125)
Uzasadnienie
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w art. 84 zapewnia wszystkim obywatelom prawo do zrzeszania się, również w związkach zawodowych. Prawo to zostało potwierdzone i wzmocnione przez podpisanie i ratyfikację doniosłych aktów prawno-międzynarodowych – Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy.
Art. 22 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych stanowi, że „każdy ma prawo do swobodnego stowarzyszania się z innymi, włącznie z prawem do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych w celu ochrony swych interesów”.
Z kolei wg art. 2 Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy pracownicy i pracodawcy, bez jakiegokolwiek rozróżnienia, mają prawo, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, tworzyć organizacje według swojego uznania, jak też przystępować do tych organizacji, z jednym zastrzeżeniem stosowania się do ich statutów”.
Oba akty prawa międzynarodowego zostały podpisane i ogłoszone we właściwym organie promulgacyjnym tj. Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – mają one tym samym moc ustawy i stanowią część polskiego prawa wewnętrznego.
W sprzeczności z nimi pozostaje art. 53 ust. 4 z dnia 8 października 1982 r. – zdanie drugie ustawy (Dz. U. nr 38/82 poz. 216 z późniejszymi zmianami) stanowiący, iż „w okresie, którego termin końcowy określi Rada Państwa, w zakładzie pracy działa jedna organizacja związkowa”. Zawiesza on na czas nieokreślony pluralizm związkowy, stanowiący podstawową formę realizacji zasady wolności związkowej i prawa do zrzeszania się, zagwarantowanych w systemie prawnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przytoczonymi postanowieniami Konstytucji i traktatów międzynarodowych,
Sprzeczność ta powinna być usunięta w interesie prawa i obywateli.
Prof. Dr Jan Rosner – Warszawa, mec. Dr Andrzej Rozmarynowicz – Kraków, mec. Władysław Siła-Nowicki – Warszawa, były Sędzia Sądu Najwyższego Zofia Wasilkowska – Warszawa, prof. Dr Tadeusz Zieliński – Katowice
Wyjaśnienie
Konstytucja PRL „zapewnia wszystkim obywatelom prawo do zrzeszania się” (art. 84). To postanowienie umożliwiło władzom PRL, bez wprowadzania zmian w ustawie zasadniczej, ratyfikację umów międzynarodowych (Paktów Praw Obywatelskich i Politycznych Konwencji 87 MOP), gwarantujących prawo do swobodnego tworzenia związków zawodowych (prawo pluralizmu).
Postanowienie Ustawy o Związkach Zawodowych, określone w art. 53 ust. 4 jest sprzeczne zarówno z Konstytucją PRL jak i prawem międzynarodowym.
Organem, który ma formalne uprawnienia do badania zgodności ustaw z Konstytucją jest Trybunał Konstytucyjny. Jednakże Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym nie przewiduje trybu umożliwiającego składanie wniosków przez obywateli. Takie możliwości mają tylko organizacje oficjalne. Jedyna możliwość, to składanie wniosków i skarg obywateli do Prezesa Trybunału, który ma prawo, ale nie obowiązek, złożyć wniosek uruchamiający Trybunał.
Wniosek, podpisany przez grono wybitnych prawników polskich, będzie przesłany do Prezesa 28 listopada br.
Autorzy:
Prof. Dr Jan Rosner (Warszawa) – emerytowany prof. Prawa pracy SGPiS, stały przedstawiciel Polski w MOP w latach 50-tych,
Mec. Dr Andrzej Rozmarynowicz (Kraków) – członek Naczelnej Rady Adwokackiej,
Mec. Władysław Siła – Nowicki (Warszawa),
Prof. Dr Krzysztof Skubiszewski (Poznań) – prof., prawa międzynarodowego,
Prof. Dr Andrzej Stelmachowski (Warszawa) – prof. Prawa cywilnego i rolnego Uniwersytetu Warszawskiego,
Zofia Wasilkowska (Warszawa) – były Sędzia Sądu Najwyższego w okresie Października,
Prof. De Tadeusz Zieliński (Katowice) – prof. Prawa pracy Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Uważamy, że powyższy Wniosek powinien być szeroko poparty przez członków NSZZ „S”. Nie oczekujmy natychmiastowego ustępstwa reżymu w postaci zmiany ustawodawstwa związkowego. Jednak musimy wpływać na władze szczególnie tam, gdzie narusza ewidentnie normy prawa lub przez dyspozycyjny sejm ustanawia niesprawiedliwe prawa. Dotąd wiedzieliśmy, że zamach na legalność naszego związku był czynem kryminalnym, dokonanym w majestacie prawa, teraz wiemy, że prawo to było i jest fałszywe, niezgodne z naczelnymi normami prawa państwowego i międzynarodowego. Zachęcamy do zbierania podpisów, najlepiej w zakładach pracy (czytelne imię, nazwisko i zawód). Akcję tę powinniśmy traktować jako jedną z form działania Związku na rzecz naszej legalizacji. Proponujemy następujący tekst poparcia:
Prezes Trybunału Konstytucyjnego PRL
w Warszawie